Wat maakt dat de mens van zijn natuurlijk mededogen vervreemd is en waardoor we gewelddadig worden en anderen uitbuiten? Terwijl er toch mensen zijn die er in slagen om onder de moeilijkste omstandigheden mededogend blijven. Geweldloze communicatie (GC) stelt ons in staat om langer menselijk te blijven ook onder moeilijke omstandigheden. Het zorgt ervoor dat we niet reageren vanuit ons reptielenbrein (fight, flight, freeze) en gaan kijken naar onze waarnemingen, gevoelens en behoeften zonder te oordelen.

Welke blokkeringen kunnen er zitten om mededogen waardoor we niet tot GC komen?

• Moralistische oordelen: Mensen die niet handelen in overeenstemming met onze waarden,
• Vergelijkingen maken waardoor we anderen gaan beoordelen,
• Verantwoordelijkheid ontkennen voor onze eigen gedachten, gevoelens en behoeften,
• Het uiten van onze verlangens als een eis,
• De opvatting dat bepaalde handelingen een beloning verdienen en anderen straf,
• Het ophouden van ons imago uit angst om ons gezag of controle te verliezen.

In relatie met anderen is mededogen alleen mogelijk als we ons van alle vooringenomenheid voor vooroordelen weten te ontdoen. Stel voldoende vragen om de ander te begrijpen vooraleer met een oplossing of een advies te komen. Geef de ander voldoende tijd en ruimte om zich volledig te uiten. Door mededogend te blijven, geef je de ander de kans om dieper te graven in zijn behoeften.

Het proces van GC bestaat uit volgende stappen:

1. Waarneming: De concrete (niet generaliseren) situaties die we waarnemen en die ons welzijn beïnvloeden. We dienen waar te nemen zonder te oordelen anders bestaat de kans dat de ander dit als kritiek zal ervaren. Valkuil: gaan interpreteren, etiketteren, oordelen, analyse.

2. Gevoelens: Het uiten hoe we ons voelen bij deze waarneming. Maak onderscheid tussen voelen en denken om er zeker van te zijn dat het niet om een gedachte gaat. Hierdoor kunnen we ons kwetsbaar opstellen en makkelijker contact met elkaar maken. Wat anderen doen kan wel de aanleiding zijn van onze gevoelens maar niet de oorzaak, deze laatste ligt bij ons zelf.

3. Behoeften: De behoeften, waarden, verlangens etc. die achter onze gevoelens liggen. Door deze uit te drukken hebben we meer kans dat ze vervuld zullen worden. Let erop dat je dit niet vermengt met strategie.
4. Verzoek: Het verzoek om die handeling die ons leven kan verrijken. Formuleer deze concreet zodat anderen hier acties op kunnen ondernemen. Gebruik bevestigende taal, verzoek niet om wat je niet wil en wel om wat je wel wilt. Hou in je verzoek rekening met de verschillende aspecten die men uit een boodschap kan verstaan. ( zie tabel Schultz – Van Thun) Vraag aan de ander om in eigen woorden weer te geven wat we hebben gezegd om op die manier zeker te zijn dat onze boodschap goed werd ontvangen. Toon ook waardering zodra de ander ingaat op jouw verzoek. De grote valkuil van een verzoek is dat het eigenlijk om een verdoken eis gaat.

Van emotionele slavernij naar emotionele bevrijding: Hierin herkennen we drie fases.

Fase 1:  We houden onszelf verantwoordelijk voor de gevoelens van anderen. Dit is niet zo. We kunnen wel de aanleiding zijn maar niet de oorzaak. De oorzaak zijn onbevredigde behoeften waar de ander op dient in te zetten.

Fase 2:  In deze fase worden we ons bewust van de hoge prijs die we moeten betalen als we verantwoordelijkheid op ons nemen voor de gevoelens van de andere.

Fase 3: Nemen van verantwoordelijkheid voor onze intenties en daden. We gaan duidelijk stellen wat we nodig hebben rekening houdend met de behoeften van anderen.

Heb ook mededogen met jezelf!

Ons dagdagelijks leven zit vol met ‘moetjes’. Bekijk deze en vervang ze door ‘ervoor kiezen’. Hoe ga je te werk. In drie stappen ben je klaar:

Stap 1:  Maak een lijst van zaken die je voor jezelf moet doen en als niet plezierig ervaart.

Stap 2:  Erken bij jezelf dat je die dingen doet omdat jij ervoor kiest. Plaats voor ieder punt ‘Ik heb ervoor gekozen om …’. Let hierbij op de punten waar je de meeste weerstand ervaart en beseft dat het nog steeds om jouw moetjes gaat waar jezelf voor kiest.

Stap 3:  Richt je nu op de intentie achter iedere keuze. ‘Ik kies ervoor om … omdat ik wil … .’

Op deze manier zal jouw lijst met moetjes al een stuk kunnen krimpen. Sommigen zullen blijven uit pure noodzaak. Wanneer hier innerlijke conflicten spelen ga dan na of je wel dient te kiezen tussen het ene of het andere (of/of) want misschien kunnen ze wel alle twee (en/en).

Het doel van GC is relaties opbouwen op basis van openheid en mededogen. Wanneer anderen erop vertrouwen dat het allemaal om de kwaliteit van de relatie gaat en om de vervulling van ieders behoefte, dan kunnen ze er ook op vertrouwen dat onze verzoeken echt zijn en geen gecamoufleerde eisen. Wanneer dit alles niet jouw focus is in de communicatie, heeft GC geen zin en zal je niet tot een volledige integratie komen met de ander.